| ტიპი: | ხელნაწერი | |
|---|---|---|
| დასახელება: | აღდგომის ხუთშაბათი დიდი ხუთშაბათი (გვ.1) | |
| დასახელება (ორიგ.): | თამფა ცააშ | |
| ავტორისეული აღწერა: | ||
| შინაარსი: | აღდგომის ხუთშაბათს დღისით ვაკეთებთ ხორბლის ფაფას. საღამოს ვიტრაპეზებთ. ტრაპეზამდე შევალოცავთ ლამარიას: „ ლამარია, ხორბალი გაგვიბევრე, ბარაქიანი გაგვიხადე; ლამარია, შეეწიე ჩვენს მოსავალს და ჭირნახულს“. აღდგომის ხუთშაბათს გათენებამდე ოჯახში დიდი ქალი ყველას მარჯვენა ხელზე და მარჯვენა ფეხზე მოაბამს თანაფოლს. რიტუალს აღასრულებს მანამ, ვიდრე დანარჩენები წვანან საწოლში. და მაშინ გამოაბამს თანაფოლს საწოლში მწოლიარეებს. თანაფოლი ეს არის შალის ორწვერა, შინნაქსოვი შავი ძაფი (ჰაშკი). ჰაშკი – 1.შალის ორწვერა ძაფი 2. შინნაქსოვი შალი. (თოფ. ქალდ. სვანური ლექსიკონი, 2000: გვ. 894). თანაფოოლი ზოგს ერთ წელსაც კი აქვს მობმული, ვიდრე თავისით არ გაწყდება. თანაფოოლს თუკი ვინმე სხვა ადამიანი მოაჭრის, მაშინ ყველა ტკივილი და ავადმყოფობა იმაზე გადავაო. თანაფოოლს ოჯახის წევრებს უკეთებს და შეაბამს რიჟრაჟზე ოჯახის უფროსი ქალი უხმოდ, ულაპარაკოდ, ხმის ამოუღებლად. აღდგომის ხუთშაბათს ოჯახში უფროსი ქალი წავა მდინარის პირას და მოიტანს ნახევარ ვედრო (ლალხსგა). ქვიშას და რიყის ქვებს (კნინ. ფ. „ქვებუკანებს“). ამ პატარა კენჭებს ვდებთ ხოლმე რძის ჩასაკვეთშიც (ლალდრთეისგა) და საფუარშიც. ამ ადგილებში დებს ქვიშის მომტანი (მექშორალი ). ეს არის ავი თავალისგან დაცვის მიზნით. სწორედ გათვალვისგან დაცვის მიზნით სჩვევიათ ჭალებიდან რიყის ქვების და ქვიშის მოტანა. ქვიშას დავდებთ ხოლმე აივანზე (დეეფანზე) და განიავებისას ეზოში, კალოშიც. აღდგომის ხუთშაბათ ღამეს ვაკეთებთ ხორბლის ფაფას და იმ ღამეს შევალოცავთ ლამარიას, რომ წლის მოსავალი გაგვიმრავლოს, ხვავიან–ბარაქიანი გაგვიხადოს, და წლის მოსავალი და ჭირნახული იყოს უხვი და ბევრი. აღდგომის ხუთშაბათ დღეს ასტამზე ერთმანეთში აურევენ ქვიშას და ნაცარს, ამ დროს მეორე ოჯახის წევრი დახვდება კართან, აყრის საქონელს ამ ნაცარ–ტუტასა და ქვიშის ნარევს და ამბობს: „ცუდი თვალი და ყბა, ავი თვალი ასცდენოდეს ჩვენს საქონელს“. ადღგომის ხუთშაბათ დღეს ამის მეტი არაფერი გვჩვევია, უქმე არ არის. აღდგომის ხუთშაბათ დღეს მოსდევს ურიების პარასკევი. | |
| დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე ქეთევან მარგიანმა | |
| თემი: | მულახის თემი | |
| სოფელი: | ||
| ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
| წელი: | ||
| მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
| ზომები: | 20სმ × 17სმ | |
| მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
| დაზიანებები: | ||
| თეგები: | ავი თვალის დასაცავიაღდგომის ხუთშაბათითანაფოლიკენჭი ბარაქალამარიარიტუალიხორბლის ფაფა | |
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ზემო სვანეთი)
ქრისტეს შობასა და ზომხას შორის პერიოდს ჰქვია ÎêრნეÎსგა. ამ კვირაში უქმეა, მუშა...
# 16 შინ თავთავიანთ სახლებში წავლენ. ლითოდრი დღეს „ცხენებს დააცხობენ“ ხ...
სçიმნი ნამპრობ ყოველთვის გვჩვევია ძველით პირველ თებერვალს. საღამოს, ან კარგად ...
მარხვის მეხუთე კვირა არის აია. ეს დღეც უქმეა. ...
ღუეშე ლიმერიე მარიამობის შემდეგი კვირაა, რომლის დროსაც კარგი მოსავლისთვის იწირე...
თეთრი ფხუს ორშაბათიდან კვირა საღამომდე არის ყველიერის კვირა. ყველი...
მერე, ხუთშაბათს ისევ ქალების დღეა - „ზურêლìრე ცაìშ, რომლის წესებსაც ისე აღასრულე...
სამეკვლეოს, სარიტუალო პურებს ხელად დაჭრიან იმ დროს, როცა ოჯახის წევრე...
ამის მერე, ოთხშაბათს, არის ისგ ლილჩìლ (დიდმარხვის შუა პერიოდი) და ამ დღეს იციან ...
16/01 ნალტახურა ლíთ 29/01 ნალტახურა ლეთ ხუთშაბათსაა. ამ დღეს როგორც ლიფანალისა...
მოცემულია ტარიჭაბუგვის // taritabűgv// tabgom-ის სახელით ცნობილი, აღდგომის შემდ...
ამაღამ ღორის ხორცს მოვხარშავთ და ვივახშმებთ. ჭამის შემდეგ, ნავახშმევს ფიჩქს - ს...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ზემო სვანეთი)
ცეცხლის საჩხრეკი ორთითა ...
სულის მოსახსენებელი სუფრა მიცვალებულის სახლში ...
ქელეხის სუფრა ლატალის თემში, ეზოში სატრაპეზოდ სხედან მამაკაცები, ქალები და ბავშვ...
ერთ-ერთი ეპიზოდი აღბალაღრალის დღესასწაულის რიტუალიდან...
ფოტოზე მოცემულია მესტიის თემი. სოფელი ლაღამი ...
საფუარის დასაყენებელი ხის კასრი ...
მაგიდა გარდაცვლილის თავთან; გარდაცვლილის საყვარელი საყოფაცხოვრებო ნივთებით და ...
ლიმერიეს დღეს ახალი გარდაცვლილებისთვის საკურთხის გარდა იციან სამოსის მიძღვნაც, რ...
არყის ხისგან სამამაკაცო ლამპრების დამზადება მიცვალებულთა სულების მობრძანების დღ...
ბეჩოს საავადმყოფოდან ეცერის თემის გარდაცვლილი მამაკაცის სულის გადაყვანის რიტუა...
გარდაცვლილის სულის მოსახსენიელბელ დღეს მოხარშული ხორცით გაკეთებული საკურთხი ...
ფოტოზე მოცემულია ბეჩოს მყინვარი ...