ტიპი: | ხელნაწერი | |
---|---|---|
დასახელება: | ზომხა-ახალი წლის დღესასწაული სვანეთში (გვ.4.) | |
დასახელება (ორიგ.): | ზომხა | |
ავტორისეული აღწერა: | მასალა ჩაწერილია მულახის თემის სოფელ ჟამუშში. 1946 წელს | |
შინაარსი: | სამეკვლეოს, სარიტუალო პურებს ხელად დაჭრიან იმ დროს, როცა ოჯახის წევრები (მეყულფა) ხელ–პირს იბანენ. მერე უკვე დასხდებიან და გამართავენ პურობას, დაპურდებიან. ამას ჰქვია სახლის მეკვლეობა (ქორა მჭშხი). როგორც კი სახლის მეკვლე დაამთავრებს (ლიშიაშალის) ხელის ახსნის რიტუალს და ყველანი წაიხემსებენ დილას, მერე მოვა გარე მეკვლე. გარე მეკვლეს ირჩევს ჯალაბი, მთელი ოჯახი. გარე მეკვლედ ყველა ირჩევს ისეთს, ვინ არის წყნარი, მყუდრო და ქრისტესდანალოცი (ქრიდეელიმზირე!). გარე მეკვლე მანამდე რჩება ამ ოჯახისთვის მეკვლედ, სანამ ამ სახლეულობას რაიმე ფათერაკი, (ან ტრაგიკული ამბავი) არ გადახდება. და მერე კი უკვე წესით უნდა გამოიცვალოს გარეთა მეკვლე. დილის სამეკვლეო/ სარიტუალო კვერები დილასვე უნდა გათავდეს, გაილიოს, იმიტომ რომ სხვისთვის არ შეიძლება, აკრძალულია ამათი ნახვა. როდესაც მოდის გარე მეკვლე, კართან იმას მიაგებებნ ბატკანს და ლალაშს (გობს), ამაში არის სეფისკვერები, მთავარ სარიტუალო პური (ფუსტის წინამძღოლი) ფუსნა მუჟეღი და ხორცი. გარე მეკვლე გამოართმევს ლალაშს (გობს) და წამოიკიდებს, ბატკანს აიყვანს ხელში, გამოვა, სამჯერ შამოუვლის კერიას ირგვლივ და ლაპარაკობს: „დრო–ჟამთა და წელიწადის მცვალებელო ღვთაებავ, კარგი ახალი წელი გაუთენე ამ ოჯახს, ზრდით და მატებით გაახარე, კაცთა, ადამიანთა მშვიდობით გაახარე, სიკვდილ– ნაღველ–დარდის გარეშე ამყოფე!“ – მერე ბატკანს დააყენებს კერიასთან, | |
დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე თარგმნა ქეთევან მარგიანმა | |
თემი: | მულახის თემი | |
სოფელი: | ჟამუში | |
ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
წელი: | 1946 | |
მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
ზომები: | 20სმ × 17სმ | |
მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
დაზიანებები: | ||
თეგები: | ადგომაშიაშეხ ლიდშდოლეზომხალეზომახლიდშდოლელიშიაშიმეკვლემეშიაშიმოჭშხალანაჭშხუნვარირიდეელიმზირეუეხფუსნა მუჟეღუსქორქორა მჭშხიშიმი ლიფუშდეხული |
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
გაზაფხულის გიორგობა ყოველთვის ოცდასამ აპრილსაა. იმ დღეს, ზეგნეშელები, ბოგ...
დღესასწაულთა თავი ბარბლაშია. ბარბალობა დღეს სხვის კარზე დაძახება არ შეიძლება - კ...
ლიხვდიშის დღისთვის ქალები თარგლეზერის ქვაბში ხდიან არაყს. აცხობენ ყველიანებს და...
მეისარაბის მეორე დღეს ჰქვია ლიმპარი. ლამპარს ვანთებთ ყველა მამაკაცი და მიგვაქვს ...
14/11 „ლიუჭმìლ“ 27/11 „ლიუჭმìლ (მარხვა) მეხუთე დღეს, გიორგობის მერე ხვდება. იმ დ...
აღწერილია ხადობის დღეს მუცლის სალოცავი რიტუალის ჩატარების წესები. ხადობის ლამარი...
გუნუაანთ ჩამეგიანთა ერთ–ერთი წინაპარი (ხოშა) დაჭერილი ყოფილა კ...
ყველა სათითაოდ მივა ტაბლებთან, ჭიქას აიღებენ ხელში და შეუნდობენ მიცვალე...
მეორე დღეს არის ნათლისღება, წყალკურთხევა (განცხდაბი). (შდრ. ძველი ქართ. ...
აიას მერე მეორე კვირადღეს ბაია (ბა) ჰქვია. იმ დღისთვის ქალები ხორბლის ...
მოსახლე დაკლავს ხოლმე ან ორ დიდ ტახს, ან ტახს და ვაცს (მამალ თხას), ...
ყველიერის სამშაბათს გვჩვეოდა ლოცვა. ველოცებოდით ქუთაისის ღვთისმშობელს ...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
ფოტოზე მოცემულია ხიდი მდ. ენგურზე ...
ფარცხი - მოხვნის შემდეგ მიწის მოსასწორებელი...
ოჯახების დიდების რიტუალით დავლა სულების წასვლის დღეს (ლიფანალის დასრულებისას)....
მაგიდა გარდაცვლილის თავთან; გარდაცვლილის საყვარელი საყოფაცხოვრებო ნივთებით და ...
ლიმერიეს დღეს ახალი გარდაცვლილებისთვის საკურთხის გარდა იციან სამოსის მიძღვნაც, რ...
წლისთავზე გარდაცვლილი ქალისთვის სუფრის კურთხევა მღვდლის მიერ...
ქალების სალოცავი ჯგირან სოფ. ჟამუშში, მულახის საზოგადოება ...
სულის მოსახსენებელი სუფრა მიცვალებულის სახლში ...
დაკრძალვა იფარის თემში, სოფ. ნაკიფარში.ფოტოზე აღბეჭდილია სოფ. ნაკიფარის ეკლესია,...
ქალები, ბავშვები და მამაკაცები მულახის თემიდან...