ტიპი: | ხელნაწერი | |
---|---|---|
დასახელება: | ზომხა-ახალი წლის დღესასწაული სვანეთში (გვ.4.) | |
დასახელება (ორიგ.): | ზომხა | |
ავტორისეული აღწერა: | მასალა ჩაწერილია მულახის თემის სოფელ ჟამუშში. 1946 წელს | |
შინაარსი: | სამეკვლეოს, სარიტუალო პურებს ხელად დაჭრიან იმ დროს, როცა ოჯახის წევრები (მეყულფა) ხელ–პირს იბანენ. მერე უკვე დასხდებიან და გამართავენ პურობას, დაპურდებიან. ამას ჰქვია სახლის მეკვლეობა (ქორა მჭშხი). როგორც კი სახლის მეკვლე დაამთავრებს (ლიშიაშალის) ხელის ახსნის რიტუალს და ყველანი წაიხემსებენ დილას, მერე მოვა გარე მეკვლე. გარე მეკვლეს ირჩევს ჯალაბი, მთელი ოჯახი. გარე მეკვლედ ყველა ირჩევს ისეთს, ვინ არის წყნარი, მყუდრო და ქრისტესდანალოცი (ქრიდეელიმზირე!). გარე მეკვლე მანამდე რჩება ამ ოჯახისთვის მეკვლედ, სანამ ამ სახლეულობას რაიმე ფათერაკი, (ან ტრაგიკული ამბავი) არ გადახდება. და მერე კი უკვე წესით უნდა გამოიცვალოს გარეთა მეკვლე. დილის სამეკვლეო/ სარიტუალო კვერები დილასვე უნდა გათავდეს, გაილიოს, იმიტომ რომ სხვისთვის არ შეიძლება, აკრძალულია ამათი ნახვა. როდესაც მოდის გარე მეკვლე, კართან იმას მიაგებებნ ბატკანს და ლალაშს (გობს), ამაში არის სეფისკვერები, მთავარ სარიტუალო პური (ფუსტის წინამძღოლი) ფუსნა მუჟეღი და ხორცი. გარე მეკვლე გამოართმევს ლალაშს (გობს) და წამოიკიდებს, ბატკანს აიყვანს ხელში, გამოვა, სამჯერ შამოუვლის კერიას ირგვლივ და ლაპარაკობს: „დრო–ჟამთა და წელიწადის მცვალებელო ღვთაებავ, კარგი ახალი წელი გაუთენე ამ ოჯახს, ზრდით და მატებით გაახარე, კაცთა, ადამიანთა მშვიდობით გაახარე, სიკვდილ– ნაღველ–დარდის გარეშე ამყოფე!“ – მერე ბატკანს დააყენებს კერიასთან, | |
დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე თარგმნა ქეთევან მარგიანმა | |
თემი: | მულახის თემი | |
სოფელი: | ჟამუში | |
ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
წელი: | 1946 | |
მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
ზომები: | 20სმ × 17სმ | |
მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
დაზიანებები: | ||
თეგები: | ადგომაშიაშეხ ლიდშდოლეზომხალეზომახლიდშდოლელიშიაშიმეკვლემეშიაშიმოჭშხალანაჭშხუნვარირიდეელიმზირეუეხფუსნა მუჟეღუსქორქორა მჭშხიშიმი ლიფუშდეხული |
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
შავი ფხუს დღეს უყველო სეფისკვერებს აცხობენ და შევალოცავთ ხოლმე თესვა–მ...
„ლიღუნწçრე“ როცა ოჯახი ხვნას მორჩება, იმ დღეს ლიღუნწçრე ჰქვა და ლამარიას ვევედრ...
ეკლესიის მინაშენის (ლადბაშის) გარეთ ერთ ადგილას და დაანთებდნენ ვეებრეთელა ...
# 16 შინ თავთავიანთ სახლებში წავლენ. ლითოდრი დღეს „ცხენებს დააცხობენ“ ხ...
ჴეობ- მოდიოდა ლალხორის შემდეგ კვირას. მთელი სოფლით ხდიდნენ არაყს. ლესკარები აცხ...
მაშინ ვმუშაობთ. ორ მთვარეზე არ ვმუშაობთ, სამზე ვმუშაობთ, ოთხ მთვარეზ...
17/04 სკარხალხêნ 30/04 მერე, ხუთშაბათ დღეს სეტყვის საწინააღმდეგოდაა უქმე. მთე...
ხატიცხოველის მერე მეხუთე დღეს არის თესვის დღეობა (ლილააშუნე). იმ დ...
17/05 სენიმოხსნაბ 30/05 მერე „სინმოხსნაბ - სულთმოფენობა ყოველთვის ხვდება შაბათს....
დიდ აღდგომას, ხოშა თანაფს ერთი გვარის წარმომადგენლები ერთად იკრიბებიან, ა...
გულბანების ზემდგომებად, ზედამხედველებად სხვა თემის კაცებს აყენებენ და ირჩ...
გაზაფხულის გიორგობა ყოველთვის ოცდასამ აპრილსაა. იმ დღეს, ზეგნეშელები, ბოგ...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
სულის მოსახსენებელი სუფრა მიცვალებულის სახლში ...
ოჯახების დიდების რიტუალით დავლა სულების წასვლის დღეს (ლიფანალის დასრულებისას)....
ქელეხის სუფრა ლატალის თემში, ეზოში სატრაპეზოდ სხედან მამაკაცები, ქალები და ბავშვ...
ფარცხი - მოხვნის შემდეგ მიწის მოსასწორებელი...
ყაუ - კერაზე ჩამოსაკიდი კავი ლაფთან - ხარის კუდისგან დამზადებული ბუხრის საწმენდ...
ერთ-ერთი ეპიზოდი აღბალაღრალის დღესასწაულის რიტუალიდან...
საკურთხი სუფრები საფლავებზე მარიამობა ( ლიმერიე) დღეს. ...
ფოტოზე გამოსახულია მონადირე ბათლომ ნავერიანი, იარაღით და მთაში სასიარულო ჯოხით ...
ცეცხლის საჩხრეკი ორთითა ...
კერა...
მამაკაცების მიერ გარდაცვლილის დატირების მეორე მომენტი ...
ფოტოზე მოჩანს მაჩუბის ბაგის ორნამენტირებული ტიხარი...