შეშხვამ (გვ.3. ლატალის თემი)

ტიპი:	ხელნაწერი
დასახელება:	შეშხვამ (გვ.3. ლატალის თემი)
დასახელება (ორიგ.):	შეშხçêმ (გვ.3. ლატალის თემი)
ავტორისეული აღწერა:	31.12 შეშხçêმ 13. 01
შინაარსი:	შეშხვამის დღეს ტახს დავკლავთ და დაკვლისას ვამბობთ; -„წელი, უკეთესი წლით შეგვიცვალე, დალო Îეშხვამისაო“ საღამოს ერთი კაცი გავალთ ტყეში და თხილის ტოტს - გუიზს მოვჭრით. ასევე - მსხლის მსხვილ ტოტს - âულს. (იფხში მსხლის ტოტის მაგივრად არყის ხე გვჩვევია). თეთრი ნათი, ხის მოჭრისას თუ ზემოთ მოექცა, მასაც სახლში მოვიტანთ და კვეთში ჩავაგდებთ - რძის სიუხვე იცისო. გზად სადაც ნახავ ლამაზ თეთრ ქვას, მასაც თან წამოვიღებთ. მას ამ დროს ყველი ჰქვია. ამათ ყველაფერს შემოიტანს და დადებს გარეთ. როცა მზად ვიქნებით ამ ყველაფრის მომტანისთვის ლემზირს დავაცხობთ და აღვავლენთ âულთან; -„დალო იეშხვამისაო, კარგი წელი მოგვივლინე ჩვენ სახლს. კარგ გუნებაზე მოგვასწარი მრავალი დღევანდელი დღე“ მერე იქვე შეჭამს ამ âულის ლემზირს. მერე საკლავს დააჩარექებენ. ხერხემალს და თავ-ყბას ჩავადგამთ მოსახარშად. მოსახარშად ჩავადგამთ ასევე საკლავის ნაწლავებს და ფეხებს. მიცვალებულთათვის რასაც სუფრაზე გამოვიტანთ, ის ყველაფერი ჩვენვე უნდა შევჭამოთ - სხვამ არ უნდა ნახოს არც ესენი და არც ჩვენი სადილობა. ვინც ამ სადილის უნებლიე მოწმე გახდება, მას წლის ყველა საიდუმლო წესების შესრულებაზე დასწრების უფლება ეძლევა. თუ იმ წელს ჩვენი ოჯახის წევრი ხდება ვინმე, მაგ. სარძლო, მასაც დავისწრებთ ამ ლიფანეს წესზე. (ჩვენთან გუამ თავისი საცოლე მოიყვანა და ამიტომ მსგავს წესებზე დასწრება მას უკვე შეუძლია). მიცვალებულთათვის სუფრის წარდგმის მერე საჭმელს მიირთმევენ. ამის მერე კას ქვეშიდან შევუნთებთ და ვიწყებთ საფერხავი პურების დაცხობას. ცხვება ასევე პუხულდêრ. ერთი არის „ფუსნა მუჯეღუ“//“სეფსკუერ“, მეორე „ლესკარი“, მესამე „ფიშირ ლèმგენე“, მერე პუხუêრ. მათს დაცხობისას „სამკითხაოს“ ვამზადებთ სამ ცალს: ერთი „ლçნჯêრ“, მეორე - „ყუბ“, მესამე- „ფუტ“. მათ დავარქმევთ შერჩეულ წევრთა სახელებს: „ეს ჩუკურია, ეს ბეგლარ, ეს კარლო“ მერე ქუდში ჩაყრიან ამ სამს და აურევენ ერთმანეთში, მერე იტყვიან ; - „ჯგèრაგო, ვისი ფეხიც უკეთესი იყოს მას შეახვედრე“ კენჭებს აიღებს ერთი კაცი და ერთი ქალი. ამის მერე კენჭებს დავარქმევთ ერთს ცხენის და მეორეს ხარის სახელებს. ერთი კაცი ისევ აურევს ამ კენჭებს სვანურ ქუდში და მეორე აიღებს. ამის მერე ისევ დავარქმევთ ადამიანთა სახელებს ამ კენჭებს და ავირჩევთ იმ წელს „აღაბში“ ხარების წყალზე გამყვანს და ალპურ საძოვრებზე პირველად საქონლის გამრეკს; -„ჯგრაგ ჯèლიშ, ვინც მშვიდობით შეძლოს საქონლის მთაზე არეკვა, ჯèლêÎც (ჩანიშნული კენჭიც) მას შეახვედრე“ სულთათვის მაგიდის წარდგმის (ლიფëნე) შემდეგ ერთი კაცი ხით აჭრელებს (პურებს?) და გაიძახის „წლის სიბეჯითე, ადამიანის სიმრავლე, მშვიდობა, საქონლის სიმრავლე, ეს ხორბალი, ეს ქერი, ეს ფეტვი, ეს ხარი, ეს ძროხა. ძველ „ასაჭრელებელს“ (სამკაწრავს) დავწვამთ ზომხას ცეცხლის დანთებისას, ახალს -ს აყარზე შევდებთ. ძველად, ეშხვამის ღამეს, ყველანი, ფუძე სახლიდან განაყოფი ოჯახები, ერთად ფუძე სახლში შეიყრებოდნენ. ბევრიც რომ ყოფილიყვნენ მაშინაც კი, ერთი მეეკვლე უნდა ჰყოლოდათ - სახლის მეეკვლე. ხოლო წყაროზე გამსვლელნი იმდენი უნდა ყოფილიყვნენ, რამდენიც განაყოფი ოჯახი. აქ გარე მეეკვლე არ ვიცოდით, რადგან მის მოვალეობას სახლის მეეკვლე ასრულებდა - ის ერთ ღამეს გარეთ წვებოდა (სხვა სივრცეში და არა სგირ//მაჩუბში), წყაროზე გამსვლელი მეეკვლე - სახლში. წყაროზე გამსვლელი მეეკვლე ორი გვყავდა ერთი ქალი, მეორე მამაკაცი, ერთი ოჯახიდან. სოფელ იფხში ნანსყანებს ერთად ყოფნა სჩვევიათ ზომხასა და იეშხუამ ღამეს. წყაროზე წამსვლელ ორიდან ერთს კენჭს ვუყრით როგორც ცეცხლის დამთებს. ყველანაირი უწენა შეგვიძლია ჩვენ ერთმანეთისთვის.
დამატებითი ინფორმაცია:	ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე თარგმნა ნინო წერედიანმა
თემი:	ლატალი
სოფელი:
ტერიტორია:	ბალს ზემო სვანეთი
წელი:
მასალა:	ქაღალდი, მელანი
ზომები:	21სმ × 23სმ
მდგომარეობა:	დამაკმაყოფილებელი
დაზიანებები:	არ აღენიშნება
თეგები:	âულ დალი ლესკარი ლიფანე მეკვლე პუხუêრ რიტუალი სამკითხაო ფიშირ ლèმგენე ფუსნა მუჯეღუ შეშხვამი

ამავე ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:

მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (ლატალი, ბალს ზემო სვანეთი)

თაში აღაბ

კვირა ღამეს „ თაში აღაბ“ ჰქვია. ამ დღეს, დილით, კუბდარებს და ხაჭაპურებს წაუდგამე...

მიცვალებულის დატირება. წესის აგება და დაკრძალვა სვანეთში

მიცვალებულის წესის აგება, კუბოში ქალისთვის სამკაულის ჩატანება, მამაკაცისთვის იარ...

შობა

24. 12 შობ 06. 01 შობა დღეს ქალები უქმობენ და კაცებს ხარები ტყეში შეშაზე მიყავთ...

ებრაელების პარასკევი

მეორე დღეს არის „ებრაელების პარასკევი“ (çირიêÎ- ებრაელი!) იმ დღეს ჩვენ არაფერი ა...

ზომხა. ახალი წელი სვანეთში (გვ.1.)

ახლა მეორე დღეს არის ზომხა. დილით ახალგათენებულზე სამი მეეკვლე; ერთი ხარი, ერთი ...

ყველიერის ორშაბათი

03/02 ყçილიერე დოშდიშ 16/02 მერე, მეორე დღეს, ყველიერის ორშაბათია. ამ კვირაში...

ტარიჯმაშის დღესასწაული (გვ.5)

მოცემულია ტარიჭაბუგვის // taritabűgv// tabgom-ის სახელით ცნობილი, აღდგომის შემდ...

ბარბარობა (გვ.2.). ლატალის თემი

დღესასწაულთა თავი ბარბლაშია. ბარბალობა დღეს სხვის კარზე დაძახება არ შეიძლება - კ...

ალèნგçერ

19/05 ალèნგçერ 01/04 მერე ორშაბათს ალèნგçერი ჰქვია. ამ დღეს თითო ქალი ოჯახიდან ...

ლამპრობა (გვ.3.)

...

მეისრაბი (გვ.2). სოფელი მაცხვარიში

მეორე დღეს, შაბათს, დილით, ღამე ერთი საათი რომ იქნება დარჩენილი ავდგებით, ფანჯ...

ლითნაღ (გვ.2.)

ლიâდუშის მეორე დღეს, ორშაბათს ლითნაღის ეძახიან. იმ დღეს ძღვენის მიმტანი ადამიანი...

სხვა ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:

სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (ლატალი, ბალს ზემო სვანეთი)

დღესასწაული ლაჰლათახაშ

ფოტოზე აღბეჭდილია "ლაჰლათახაშ" -ის დღესასწაულზე , სოფელ ლაჰილში შეკრებილი, ლატ...

მსხვერპლშეწირვის რიტუალი

ფოტოზე დაფიქსირებულია ცხვრის შეწირვის ერთ-ერთი წესი- ბეწვის სანთლის ალით მოწვის...

ლაჰლა თახაშის დღესასწაულზე

ფოტოზე აღბეჭდილია "ლაჰლათახაშ" დღესასწაულზე , სოფელ ლაჰილში შეკრებილი ლატალის ს...

მესტიის თემი სოფელი ლაღამი

ფოტოზე მოცემულია მესტიის თემი. სოფელი ლაღამი ...

დღესასწაული სიკუობ

ღმერთისთვის შეწირულ ლალცხატის მინდორში შეკრებილი ლატალელები, შესაწირავით აღავლე...

ლატალის თემის მთის საძოვრები

ფოტოზე გამოსახულია ლატალელთა საძოვრები მთაში, შორს მოჩანს უშბის მთის მასივი ...

უფლის ხარის დღეობა, ,,ფუსნახა ლითუალი

დღესასწაულ ,, ფუსნახან ლიძჰენი "-ის აღნიშვნა ლატალის თემის სოფელ იენაშში, საფერხ...

დღესასწაული სიკუობ ლატალში

ფოტოზე აღბეჭდილია ტრაპეზი ლალცხატის მინდორში, დღეობა სიკობზე, მსხვერპლშეწირვის შ...

ქელეხის სუფრა სასაფლაოზე

ქელეხის სუფრა ლატალის თემში, ეზოში სატრაპეზოდ სხედან მამაკაცები, ქალები და ბავშვ...

ტაბლა კუბოსთან, გარდაცვლილი ქალის საყვარელი ნივთებით ლატალი

მაგიდა გარდაცვლილის თავთან; გარდაცვლილის საყვარელი საყოფაცხოვრებო ნივთებით და ...

ცეკვა ლაჭიშხაშ

საფერხულო ცეკვა ლაჭიშხაშ...

ლიფანაალი, მიცვალებულთა სულების გაცილება

ფოტოზე აღბეჭდილია უთენია, ხალხის მსვლელობა სასაფლაოსკენ ...