| ტიპი: | ხელნაწერი | |
|---|---|---|
| დასახელება: | ზომხა. ახალი წელი სვანეთში (გვ.1.) | |
| დასახელება (ორიგ.): | ზომხა | |
| ავტორისეული აღწერა: | 01.01 ზომხა 14.01 | |
| შინაარსი: | ახლა მეორე დღეს არის ზომხა. დილით ახალგათენებულზე სამი მეეკვლე; ერთი ხარი, ერთი ქალი და ერთი კაცი, გადიან წყაროზე. მამაკაცს გაყავს ხარი, ქალს წყლის ჭურჭელი და სათესლე. სათესლეში დევს საფერხავი პურები, თომის კონა, ღორის ყბა, არაყი, ულემზირო ბურთულა კვერები (პუხçêრ) ფუსნამუჟეღç - დიდი ღმერთის სახელობის ლემზირი და ლესკêრი - მოზრდილი პური. წყაროზე შეიკრიბებიან ბევრი მეეკვლე და იქ დაულოცავენ ერთმანეთს ახალი წლის მობრძანებას. დალევენ არაყს, წყლით აავსებენ ჭურჭელს, რომელსაც ამ დღეს რძეს ეძახიან. მერე წამოვლენ სახლში. კარში შემოსულები გუიზს და ყველს აიღებენ ლალაშიდან ხელში და მიადგებიან სახლის კარებს. დაიძახებენ: - „კარი გამიღეთ“ ამ სიტყვების მერე სახლიდან გამოსძახებენ: - „ შემოდი, შე, სულო, შემოდი, რა მოგაქვს? - ადამიანის მშვიდობა, წლის სიბეჯითე, ხარი მყავს, ძროხა მყავს, ფული და განძი მაქვს, სპილენძის განძი მაქვს, უხვად და ბარაქიანად, მოვდივარ, მოვდივარ და ძლივს მოვდივარ! - შემოდი შე სულო, შემოდი! ამ სიტყვების მერე კარს ფეხით გააღებენ და შევლენ. კერას წაღმა შემოუვლიან „ - ო,ო, კარგი ფეხი შემოგვეტანოს, კარგი წლის შეცვლა“ მერე ლალაშს მოიხსნის ზურგიდან და იქვე საფუართან დადებენ. ხარს ლანნუნêლზე -თივის ჩამოსაყრელ ადგილას- დააბამენ, თივას დაუყრიან. მერე მოტანილი რძით ხელებს დაიბანენ და სხვასაც დაბანენ. ამის მერე მეეკვლე ყველას დალოცავს. ხელში დაიკავებს ლესკარს, ფუსდამუჟეღუს და ღორის ყბას და სასკამზე ჩამომჯდარი იწყებს მათ დალოცვას თან ამ სამეკვლეოს წაღმა ატრიალებს: „წლის ძალის შემცვლელო, კარგი წელი შეუცვალე, საქონლის ზრდით და მატებით, ჯანის სიმრთელით, მთასა თუ ბარში მთელი წელი მშვიდობით მოუვლინე“; ამის მერე შემოვა სახლის მეეკვლე. ლალაშს გაუტანენ კართან და როცა შემოვა შინ ამ ლალაშით, დაგორდება კერასთან - ამას ეძახიან წლის გაგორებას. ამის მერე ეს მეეკვლე იწყებს ლიშიაშìლის. მერე მათ, ლაშიაშìლის, მიცვალებულის სუფრაზე დადებენ და სხვა სანოვაგესთან ერთად ახსენებენ მიცვალებულებს. მერე ამ სანოვაგეს შესჭამენ და არაყს დალევენ. სანამ ისაუზმებენ კარ-ფანჟრის გაღება არ შეიძლება. როცა მოვრჩებით, ფანჯრებს გავაღებთ. ამ პროცესისას ფანჯარასთან გავშლით თეთრ მიტკალს რომ სინათლეს დავანახოთ და ვიტყვით - ასეთი თეთრი წელი გვქონოდეს. ამის მერე ხორცს ჩავადგამთ მოსახარშად. კის ქვეშ ცეცხლს შევუნთებთ, პურს დავაცხობთ, ღერღლაარს დავაცხობთ, ჭიშდუარს დავაცხობთ, კუახ პურებს. თუ ზომხა კვირა დღეს მოხვდა, მაშინ ლიფანე არ შეიძლება (დაღამებულზე შეიძლება) მეორე დღეს ვახსენებთ მიცვალებულებს. ზომხა დღეს თუ კარგი მთვარე მოხვდა, დავიბევებთ მუშაობას. ქალი თავის საქმეს, კაცი თავისას. ფუსდა მუჟეღუის ჭამა, მხოლოდ მამაკაცს შეუძლია. ლესკრის - ყველას მუჟეღუს შეჭამენ, როცა ნაახალწლევს პირველად გაიყვანენ ხარებს სამუშაოდ ( ტყეში, შეშაზე) ზომხას მეორე დღეს ჰქვია კუიმტობ. ყოველთვის კვიმატია ეს დღე. ცუდი მთვარეა და ამიტომ. სოფელ იფხში ზომხა დღე, ჩვენ ნანსყანებს, ერთად გვაქვს. იმ დღეს ვიკრიბებით. სახლში შესვლისას არყის ხეს ტოტს მოვატეხთ და შინ შემოვიტანთ, ჯაჭვზე მივამაგრებთ: -„კარგი წელით შეცვილიყოს ძველი“ ვიტყვით. ამ ღამეს სამ კაცს შინ შემოგვაქვს âული. ორს იქით აქით ხელი გვიკიდია, მესამე ზემოდანაა გადამჯდარი შემოსვლისას ვამბობთ: -„ âიში, âიში, ბამბღუ, გუემი ყოორჟი ჩçêრგაილა, თრიხ!. ამ დროს ყველა ვპწკენთ âულზე მჯდომს თან ყველფის ირგვლივ მარჯვნივ უვლიან. „კაçეშგიმ“ ხაჭაპურს მისცემს მერბიელი. ამ ხაჭაპურს დანით დაჩხვლეტს ერთერთი და ამბობს : ხარი, ხარი, ძროხა, ძროხა, ...... | |
| დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე თარგმნა ნინო წერედიანმა | |
| თემი: | ლატალი | |
| სოფელი: | ||
| ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
| წელი: | ||
| მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
| ზომები: | 24სმ × 21სმ | |
| მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
| დაზიანებები: | ||
| თეგები: | არაყიდალოცვაზომხალესკირიმეეკვლერიტუალისათესლეფუსდა მუჟეღუიხარი | |
სხვა გვერდები:
ამავე ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (ლატალი, ზემო სვანეთი)
ქაშუეთობის შაბათი
მერე, შაბათს ისევ ქაშუათობის შაბათი ჰქვია. იმ დღეს რამდენი სტუმარიც სოფელში მოგ...
ისგლილჩალ (გვ.3.)
ლილაშუნედან ისგლინჩალამდე არის ერთი კვირა და სამი დღე. ისგლინჩაალის დღეს...
მუჰობ (გვ2)
მუჰობ- ანღლაბის შემდგომ პირველი კვირა. აღწერილია ამ დღეს შესასრულებელი წეს-ჩვეუ...
ხუარსობ
ლალჩას შემდეგ პირველ სამშაბათს ხვდება ხუარსობ. ეს არის საქონლისთვის ლოცვა მუნის ...
მიცვალებულის დატირების რიტუალი
მიცვალებულის დატირება. კარგი მოგონებების გახსენება, კარგი ფეხის დატოვება ...
ღუეშგე ლიმერიე (გვ.2)
ღუეშე ლიმერიე მარიამობის შემდეგი კვირაა, რომლის დროსაც კარგი მოსავლისთვის იწირე...
ბერიკაობა-ყეენობა (აღბალაღრალი) (გვ.1.)
გუნუაანთ ჩამეგიანთა ერთ–ერთი წინაპარი (ხოშა) დაჭერილი ყოფი...
ლილააშუნე (გვ.1.)
ხატიცხოველის მერე მეხუთე დღეს არის თესვის დღეობა (ლილააშუნე). იმ დ...
ხვალმი (გვ.2)
ხვალმი ხვდება ლიქვრეშის ხუთშაბათ დღეს (ლიქვრეშის წინა ხუთშაბათს). ამ დღე...
ლიჰლომალი (გვ.1)
ლიჰლომალი ყოველთვის ორშაბათ დღეს ხვდება. ორშაბათ დილას ძალიან ადრე ვდ...
ბერიკაობა-ყეენობა (აღბალაღრალი) (გვ.4.)
გუნუაანთ ჩამეგიანთა ერთ–ერთი წინაპარი (ხოშა) დაჭერილი ყოფილა კ...
ლამპრობა (ლაჰილი. გ.2)
20/01 ლიმპარიშ დეშდი ლêდეღ 02/02 ლიმპარობის ორშაბათს ლაჰილელების ერთი ჯგუფი სოფ...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (ლატალი, ზემო სვანეთი)
სამიწათმოქმედო იარაღები
სამიწათმოქმედო იარაღები-გუთანი და გუთნის ნაწილები განმარტებებით ...
ლოცვის აღვლენა საქონლის გასამრავლებლად
ფოტოზე აღბეჭდილია ოჯახის უფროსი მოსალოცი ფიჩქით ხელში, რომელზედაც ალაგია ლემზირი...
მამაკაცების გლოვის მეორე მომენტი
მამაკაცების მიერ გარდაცვლილის დატირების მეორე მომენტი ...
თხის შეწირვის რიტუალი ,,განცხდაბ''დღეს
ფოტოზე აღბეჭდილია გუარამ გირგვლიანის ოჯახში, ლიფაანალის პირველ ,,განცხდაბ" დღეს,...
უფლის ხარის დღესასწაული, ფუსნახანი ლითუალი
სარიტუალო, ხელებით გადაჭაჯვული საფერხულო ცეკვა , დღესასწაულის მასპინძლის კერიის...
დღესასწაული ,,უფლიშ
მომლოცველი მამაკაცების მიერ, ხარის გულ-ღვიძლის შეწირვა და ლოცვა ლატალში დღესასწა...
სამფეხა დაბალი მაგიდა-ტაბლა
მართკუთხა ფორმის ქაღალდზე შავი ფანქრით ჩახატული ტაბლა ...
დღესასწაული უფლიშ - ხარის შეწირვის რიტუალი
ფოტოზე უფლიშ-ის დღესასწაულის მსხვერპლშეწირვის ის მომენტია აღბეჭდილი, როდესაც ხდე...
ტაბლა კუბოსთან, გარდაცვლილი ქალის საყვარელი ნივთებით ლატალი
მაგიდა გარდაცვლილის თავთან; გარდაცვლილის საყვარელი საყოფაცხოვრებო ნივთებით და ...
უფლის ხარის დღეობა, ,,ფუსნახა ლითუალი
დღესასწაულ ,, ფუსნახან ლიძჰენი "-ის აღნიშვნა ლატალის თემის სოფელ იენაშში, საფერხ...
საფუარის დასაყენებელი ხის კასრი
საფუარის დასაყენებელი ხის კასრი ...
მეკვლეობა ახალი წლის დილას
ახალი წლის დილას ოჯახის უფროსის, შინაური მეკვლის მიერ კერიას გარშემო ხარის სამჯ...