ზომხა. ახალი წელი სვანეთში (გვ.2.)

ტიპი: ხელნაწერი
დასახელება: ზომხა. ახალი წელი სვანეთში (გვ.2.)
დასახელება (ორიგ.): ზომხა
ავტორისეული აღწერა: 01.01. ზომხა 14.01
შინაარსი: ახლა მეორე დღეს არის ზომხა. დილით ახალგათენებულზე სამი მეეკვლე; ერთი ხარი, ერთი ქალი და ერთი კაცი, გადიან წყაროზე. მამაკაცს გაყავს ხარი, ქალს წყლის ჭურჭელი და სათესლე. სათესლეში დევს საფერხავი პურები, თომის კონა, ღორის ყბა, არაყი, ულემზირო ბურთულა კვერები (პუხçêრ) ფუსნამუჟეღç - დიდი ღმერთის სახელობის ლემზირი და ლესკêრი - მოზრდილი პური. წყაროზე შეიკრიბებიან ბევრი მეეკვლე და იქ დაულოცავენ ერთმანეთს ახალი წლის მობრძანებას. დალევენ არაყს, წყლით აავსებენ ჭურჭელს, რომელსაც ამ დღეს რძეს ეძახიან. მერე წამოვლენ სახლში. კარში შემოსულები გუიზს და ყველს აიღებენ ლალაშიდან ხელში და მიადგებიან სახლის კარებს. დაიძახებენ: - „კარი გამიღეთ“ ამ სიტყვების მერე სახლიდან გამოსძახებენ: - „ შემოდი, შე, სულო, შემოდი, რა მოგაქვს? - ადამიანის მშვიდობა, წლის სიბეჯითე, ხარი მყავს, ძროხა მყავს, ფული და განძი მაქვს, სპილენძის განძი მაქვს, უხვად და ბარაქიანად, მოვდივარ, მოვდივარ და ძლივს მოვდივარ! - შემოდი შე სულო, შემოდი! ამ სიტყვების მერე კარს ფეხით გააღებენ და შევლენ. კერას წაღმა შემოუვლიან „ - ო,ო, კარგი ფეხი შემოგვეტანოს, კარგი წლის შეცვლა“ მერე ლალაშს მოიხსნის ზურგიდან და იქვე საფუართან დადებენ. ხარს ლანნუნêლზე -თივის ჩამოსაყრელ ადგილას- დააბამენ, თივას დაუყრიან. მერე მოტანილი რძით ხელებს დაიბანენ და სხვასაც დაბანენ. ამის მერე მეეკვლე ყველას დალოცავს. ხელში დაიკავებს ლესკარს, ფუსდამუჟეღუს და ღორის ყბას და სასკამზე ჩამომჯდარი იწყებს მათ დალოცვას თან ამ სამეკვლეოს წაღმა ატრიალებს: „წლის ძალის შემცვლელო, კარგი წელი შეუცვალე, საქონლის ზრდით და მატებით, ჯანის სიმრთელით, მთასა თუ ბარში მთელი წელი მშვიდობით მოუვლინე“; ამის მერე შემოვა სახლის მეეკვლე. ლალაშს გაუტანენ კართან და როცა შემოვა შინ ამ ლალაშით, დაგორდება კერასთან - ამას ეძახიან წლის გაგორებას. ამის მერე ეს მეეკვლე იწყებს ლიშიაშìლის. მერე მათ, ლაშიაშìლის, მიცვალებულის სუფრაზე დადებენ და სხვა სანოვაგესთან ერთად ახსენებენ მიცვალებულებს. მერე ამ სანოვაგეს შესჭამენ და არაყს დალევენ. სანამ ისაუზმებენ კარ-ფანჟრის გაღება არ შეიძლება. როცა მოვრჩებით, ფანჯრებს გავაღებთ. ამ პროცესისას ფანჯარასთან გავშლით თეთრ მიტკალს რომ სინათლეს დავანახოთ და ვიტყვით - ასეთი თეთრი წელი გვქონოდეს. ამის მერე ხორცს ჩავადგამთ მოსახარშად. კის ქვეშ ცეცხლს შევუნთებთ, პურს დავაცხობთ, ღერღლაარს დავაცხობთ, ჭიშდუარს დავაცხობთ, კუახ პურებს. თუ ზომხა კვირა დღეს მოხვდა, მაშინ ლიფანე არ შეიძლება (დაღამებულზე შეიძლება) მეორე დღეს ვახსენებთ მიცვალებულებს. ზომხა დღეს თუ კარგი მთვარე მოხვდა, დავიბევებთ მუშაობას. ქალი თავის საქმეს, კაცი თავისას. ფუსდა მუჟეღუის ჭამა, მხოლოდ მამაკაცს შეუძლია. ლესკრის - ყველას მუჟეღუს შეჭამენ, როცა ნაახალწლევს პირველად გაიყვანენ ხარებს სამუშაოდ ( ტყეში, შეშაზე) ზომხას მეორე დღეს ჰქვია კუიმტობ. ყოველთვის კვიმატია ეს დღე. ცუდი მთვარეა და ამიტომ. სოფელ იფხში ზომხა დღე, ჩვენ ნანსყანებს, ერთად გვაქვს. იმ დღეს ვიკრიბებით. სახლში შესვლისას არყის ხეს ტოტს მოვატეხთ და შინ შემოვიტანთ, ჯაჭვზე მივამაგრებთ: -„კარგი წელით შეცვილიყოს ძველი“ ვიტყვით. ამ ღამეს სამ კაცს შინ შემოგვაქვს âული. ორს იქით აქით ხელი გვიკიდია, მესამე ზემოდანაა გადამჯდარი შემოსვლისას ვამბობთ: -„ âიში, âიში, ბამბღუ, გუემი ყოორჟი ჩçêრგაილა, თრიხ!. ამ დროს ყველა ვპწკენთ âულზე მჯდომს თან ყველფის ირგვლივ მარჯვნივ უვლიან. „კაçეშგიმ“ ხაჭაპურს მისცემს მერბიელი. ამ ხაჭაპურს დანით დაჩხვლეტს ერთერთი და ამბობს : ხარი, ხარი, ძროხა, ძროხა, ......
დამატებითი ინფორმაცია: ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე თარგმნა ნინო წერედიანმა
თემი: ლატალი
სოფელი:
ტერიტორია: ზემო სვანეთი
წელი:
მასალა: ქაღალდი, მელანი
ზომები: 25სმ × 21სმ
მდგომარეობა: დამაკმაყოფილებელი
დაზიანებები:
თეგები: არაყიდალოცვაზომხალესკირიმეეკვლერიტუალისათესლეფუსდა მუჟეღუიხარი

სხვა გვერდები:


ამავე ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:

მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (ლატალი, ზემო სვანეთი)


...
ბერიკაობა-ყეენობა (აღბალაღრალი) (გვ.5.)

გუნუაანთ ჩამეგიანთა ერთ–ერთი წინაპარი (ხოშა) დაჭერილი ყოფილა კა...

...
ბარბარობის დღესასწაული სვანეთში (გვ.3.)

ეკლესიის მინაშენის (ლადბაშის) გარეთ ერთ ადგილას და დაანთებდნენ ვეებრეთელა ...

...
შუშხვამი-ბედობის დღესასწაული სვანეთში (გვ.1.)

შუშხვამის დღეს უქმე არ არის. საღამოს ყველა მოსახლიდან ერთი კაცი წავა ...

...
ლიჭყვინე

ძირითადად, მეტწილად ამას მოაყრიან ხოლმე ორშაბათ დღეს, ხუთშაბათს და შაბათ ...

...
დაბრუნების ხუთშაბათი-ნალტახურა ცაშ

ლიფანალის კვირეულის შემდგომ რომ ხუთშაბათი მოვა, ამას ჰქვია დაბრუნების ...

...
მეისარაბი (გვ.1.)

მესარაბი ყოველთვის შაბათ დღეს ხვდება. წინა დღეს, პარასკევ საღამოს დაკ...

...
ლიფანაალი გაცხდაბ (გვ.2.)

ლიფანაალი 06.01 განცხდაბ 19/01 ადგომის მერე მეორე დღეს განცხდაბ ჰქვია. საკლავ...

...
ლამპრობა (გვ.4.)

19/01 20/01 21/01 ლიმპარი 01/02 02/02 03/02 მეისარაბის მეორე დღეს ჰქვია ...

...
ლიქვრეში (გვ.3.)

ჩვენი ვედრება თუკი შენთვის საკადრებელი იყოს და შენ გენებოს ჩვენზედ წყალობ...

...
ჭაბიკი

მერე, ოთხშაბათს, ჭაბგობ ჰქვია. უქმე გვაქვს „ჭაბიკç“ - ის სახელზე. იმ ღამეს ლოცვა...

...
ცხრა მარტს

იმ დღეს ცხრა ლემზირი გვჩვევია და დიდ ღმერთს შევალოცავთ: „ღმერთო, შენ მ...

...
ლიჯგრი დოშდიშ

ახლა, მეორე დღეს, „ლიჯგრი დოშდიშ“ ჰქვია. იმ დღეს ჩავალთ ჯგèრაგში. სასაფლაოებზე ...

სხვა ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:

სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (ლატალი, ზემო სვანეთი)


...
მესტიის ხიდი

ფოტოზე მოცემულია მესტიის ხიდი (1927 წელი) ...

...
ტრაპეზი , დღესასწაული ფუსნახან ლითუალ" ,

ფოტოზე აღბეჭდილია ტრაპეზი შეწირვის რიტუალის შემდგომ დღესასწაულ ფუსნახან ლიძჰენზე...

...
მეკვლეობა ახალი წლის დილას

ახალი წლის დილას ოჯახის უფროსის, შინაური მეკვლის მიერ კერიას გარშემო ხარის სამჯ...

...
ახალი წლის დღესასწაული

ახალი წლის დილა გუარამ გირგვლიანის ოჯახში, მეკვლე ( მეჭშხი) ულოცავს ოჯახის წევრ...

...
ყაუ და ლაფთან

ყაუ - კერაზე ჩამოსაკიდი კავი ლაფთან - ხარის კუდისგან დამზადებული ბუხრის საწმენდ...

...
მიცვალებულის მოსახსენებელი დღე - ლაგუან

მიცვალებულის მოსახსენებელი დღე ლაგუან, გარდაცვლილის შემოსილი და იარაღასხმული მამ...

...
საახალწლო ციკლის დღესასწაული ,,ბემბღუ

ფოტოზე აღბეჭდილია ,,ბემბღუს " რიტუალი, გამომშრალი ხის ტოტზე , საახალწლო ,,ხულ-"...

...
სახლების დიდებით შემოვლა გარდაცვლილ სულთა წასვლის დღეს (ლიფანალის დასრულებისას).

სახლების დიდებით შემოვლა გარდაცვლილ სულთა წასვლის დღეს (ლიფანალის დასრულებისას)...

...
ნათლისღების დღესასწაული

განცხდაბ — წყალკურთხევა ნათლისღების დღესასწაულზე, , სადღესასწაულო ღვთისმსახურებ...

...
უფლის ხარის დღეობა, ,,ფუსნახა ლითუალი

დღესასწაულ ,, ფუსნახან ლიძჰენი "-ის აღნიშვნა ლატალის თემის სოფელ იენაშში, საფერხ...

...
ლითკუარის დღე მთის საძოვარზე

ფოტოზე აღბეჭდილია ლითკუარის დღე, ამ დღეს ზამთარში, მთის საძოვარზე მწყემსები სწი...

...
დღესასწაული ,,უფლიშ

მომლოცველი მამაკაცების მიერ, ხარის გულ-ღვიძლის შეწირვა და ლოცვა ლატალში დღესასწა...