ტიპი: | ხელნაწერი | |
---|---|---|
დასახელება: | ლიფანაალი ადგომ (გვ.1.) | |
დასახელება (ორიგ.): | ლიფანაალი ადგომ (გვ.1.) | |
ავტორისეული აღწერა: | ლიფანაალი 0.5.0.1 ადგომ 18. 01 | |
შინაარსი: | ლიფანალის პირველ დღეს ჰქვია ადგომ. ადგომ ყოველთვის არის იანვრის ხუთში. იმ დღეს ავეჯი,... ყველაფერი გასარეცხია. ხსნილი არ შეიძლება, წმინდად (მარხვით) უნდა დახვდე სტუმრებს. მზის ჩასვლის მერე კის ქვეშ შევუნთებთ ცეცხლს. (უფროსი მამაკაცი, რომელიც ქუნების მოსაპატიჯებლად უნდა წავიდეს, იმ დღეს მარხულობს, საჭმელს არ ჭამს. ასე იქცევა მერბიელიც. ამ საქმისთვის მას დაუცხობენ ექვს ცალ ლემზირს. მათ სასაფლაოზე წასული თან წაიღებს. პირველად ლამარიაში შევა და იქიდან გავა თავისი მიცვალებულის საფლავზე. ლამარიაში მარჯვნივ შემოტრიალებისას იტყვის: -„ჩვენს ფუსდ დალებს კარგი ფეხი მოგეტანოთ“. სახლში მოსულს âულთან ორი კაცი და ერთი ბავშვი დახვდებათ და ისინი ამ âულს სამ ნაწილად დაჭრიან. მას აქეთ იქით ორი კაცი ხელს მოჰკიდებს, შუაზე ბალიშს დადებენ და მასზე ბავშვს დასვამენ, შევლენ სახლში და იტყვიან; - „âიშამბუ, ბიბამბუ!“ თან ბავშვს გვერდებზე პწკენენ ოჯახში მყოფნი. კერას გარს შემოვლის შემდეგ იქ სადაც კვარის ადგილია ბავშვს გადააგორებენ. იქ სამ ლემზირს დაახვედრებენ და ოჯახის უფროსი ამ ლემზირებს დანით დაჭრის პატარ-პატარა ნაჭრებად და გადაუყრის ბავშვებს. მაშინ ბავშვები დაესევიან და დაინაწილებენ ამ ლუკმებს. ოჯახის უფროსი პურების დაჭრისას, რამდენჯერაც დანას გადაუსვამს, იმდენჯერ იტყვის: წლის სიბეჯითე, ადამიანის მშვიდობა, საქონლის სიმრავლე. ამ ექვსი ლემზირიდან სამს ყველა შეჭამს, სამს კი „ჯðდი ჰამისთვის“ გადაინახავენ. ამის შემდეგ ტაბაგს გააწყობენ სამარხო საკვებით, სანთელს დაანთებენ. âულთან ბავშვების მაგიდას გაშლიან . ოჯახის უფროსი დაიწყებს ლიფანეს. ჯერ სასკამთან (საკარცხულთან) ახსენებს „ ქრისდე ფუსდ მაცხოვარო, შეივედრე ჩვენი შესანდობრების სული, ღვთის დიდებას გთხოვთ და სულის შენდობას, ამ მადლით ყოფილიყოს ჩვენი დრო - ჟამი სავსე“. მერე, მეორე ტაბაგთან გადაუქცევს არაყს, მიწაზე დაასხამს მას შენდობისას. ტაბაგს როცა გავანთავისუფლებთ, ბანდარზე - გრძელი საქალებო მერხი, უზურგო - გადავატრიალებთ და ამ ბანდარზე „ჯოდი ჰამამდე“ გვეკრძალება დასხდომა. ამის მერე შევსჭამთ ამ დაფენილ საჭმელს და მერე დავწვამთ გუიზს. გუიზ როცა დაიწვება, ჩაიმუხლებს ხოშა მაარე და რკინის ასაღებით ნაკვერჩხალს აიღებს და დადებს კაზე, იტყვის: ამით ლამარიამ ხორბლის მოსავლის სიუხვით გაგვახაროსო, ამით ფეტვის მოსავლით, ამით ქერის მოსავლით, ამით სიმინდის მოსავლით, ამით ჭვავის მოსავლით, ამით ცერცვის მოსავლით, ამით კანაფის მოსავლით და ჩამოთვლიდა ყველა იმ მარცვლეულს და ბოსტნეულს, რომელიც კი ითესება მათ ყანებში და ბოსტანში, მერე ისევ ჩამოთვლიდა: ეს ხორბლის დამატება, ეს ქერის დამატება და ა. შ. გავიდოდა ბოლომდე ამას მოყვებოდა ზღაპრების მოყოლის პროცესი, არაკების მოყოლის ვალდებულება. მთელი ლიფანალის მანძილზე კერაში ცეცხლი არ უნდა ჩამქრალიყო. ყოველი ლიფანალისას ხმამაღლა ძახილი და საუბარიც არ შეიძლება. არ შეიძლება ნახე - ხანჯალი, ნაჯახი, თოფი, ნემსი, დანა... ესენი არ უნდა ჩანდეს არსად მეორე დღეს ხსნილით უნდა ვუკურთხოთ სუფრა - განცხდაბია! | |
დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე თარგმნა ნინო წერედიანმა | |
თემი: | ლატალი | |
სოფელი: | ||
ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
წელი: | ||
მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
ზომები: | 26სმ × 21სმ | |
მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
დაზიანებები: | ||
თეგები: | ადგომბებღუდალოცვალიფანაალიმიცვალებულისტუმარი |
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (ლატალი, ზემო სვანეთი)
ეკლესიის მინაშენის (ლადბაშის) გარეთ ერთ ადგილას და დაანთებდნენ ვეებრეთელა ...
თეთრი ფხუს ორშაბათიდან კვირა საღამომდე არის ყველიერის კვირა. ყველი...
მიცვალებულის დატირება. სარიტუალო პურების ცხობა და შესაწირის გაცემა...
კერიიდან ნაცარს ამოიღებს ხოლმე და ერთ ადგილას შეინახავს კედელში ჩაშენებ...
„ადამიანის მშვიდობა და სიმრავლე, სულდგმულის, საქონლის სიმრავლე: სახარე არი...
თოთობი -ჰჷლიშიერ-ის ორშაბათი, რომლის დროსაც სრულდება ქალების საიდუმლო ლოცვა, რო...
მეორე დღეს არის ნათლისღება, წყალკურთხევა (განცხდაბი). (შდრ. ძველი ქართ. ...
აღწერილია ხადობის დღეს მუცლის სალოცავი რიტუალის ჩატარების წესები. ხადობის ლამარი...
18/ 01 ჯêნგლობ 31/01 ამ ღამით კოჭლი სულები მოდიან სახლში და როგო...
აღდგომის შაბათ დღეს მღვდელი და დიაკონი ოჯახიდან ოჯახში დადიან აღდგომის კვი...
კვირა ღამეს „ თაში აღაბ“ ჰქვია. ამ დღეს, დილით, კუბდარებს და ხაჭაპურებს წაუდგამე...
სასაფლაოსთან მივა და წაიღებს ამას ყველაფერს; ამ კაცს ჰქვია სულების მომპატი...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (ლატალი, ზემო სვანეთი)
სამსხვერპლო მამლის დაკვლა ხვალმობ-აზე, ხველების თავიდან ასაცილებლად ...
მომლოცველი მამაკაცების მიერ, ხარის გულ-ღვიძლის შეწირვა და ლოცვა ლატალში დღესასწა...
1. მეყვჟაალა — თემის (ლასკარ) რვა რჩეული მამაკაცი, რომელთაც ევალებოდათ სამსხვერპ...
მართკუთხა ფორმის ქაღალდზე შავი ფანქრით ჩახატული ტაბლა ...
საბჭოს ხელახალი არჩევნების კამპანია ლათალის თემში ...
ახალი წლის დილას ოჯახის უფროსის, შინაური მეკვლის მიერ კერიას გარშემო ხარის სამჯ...
ნიჩაბი, ფოცხი, თოხი,ხორბლის სახვეტი ნიჩაბი, მცირე ზომის ხის ურო, ტყავის დასამუშა...
ფოტოზე მოცემულია მესტიის თემი. სოფელი ლაღამი ...
ფოტოზე აღბეჭდილია ახალი წლის დილა, მეკვლემ ხართან ერთად მოილოცა წყაროზე და დაბრუ...
სამეურნეო იარაღი თოხი...
ხის მორისგან გამოთლილი წყლის ჭურჭელი ...
ხის ჯამი ...