| ტიპი: | ხელნაწერი | |
|---|---|---|
| დასახელება: | ზომხა-ახალი წლის ტრადიციები სვანეთში (გვ.2.) | |
| დასახელება (ორიგ.): | ზომხა | |
| ავტორისეული აღწერა: | მასალები ჩაწერილია მულახის თემის სოფ. ჟამუშში მთხრობელი: რაჟდენ ქალდანი 1946 წ. | |
| შინაარსი: | თუკი გამოლევისა შეეშინდებათ (ხული ბოლომდე არ დაიწვასო), მაშინ გამოიღებენ და შგილში შეინახავენ ანუ მიცვალებულების სულების გაბრძანების (ლიჰლომალის) დილამდე. ლიჰლომალის ამ ხულს წავიღებთ ტაბლასთან ერთად ეზოში (ჰაგამში ) და ტაბლის, სუფრის ლიფანეს და კურთხევის მერე ამბობენ: „ ჩვენს მიცვალებულებს (მეცლაბუს) კარგი ფეხიმც დაგეტოვებინოთ. ხულის ნამწვავს, თუნდათ პატარა ნახშირს შევინახავთ ან ხვალჩაბში ( ხუალ–ჩაბისგა ) ან კედელში გაეთებულ პატარა უჯრაში, თაროში (სანაიში). მერე როცა ყანებში ნაკელის გატანას ვიწყებთ, მაშინ ნაკელთან ერთად ჩავაგდებთ სავ–ჩავ – ში და გავიტანთ ხოლმე ყანაში. როგორც ამბობენ, კარგი მოსავალი იცის თურმე ხნულში ხულის ნამწვავის შერევამ. თუკი ხული მთელი ლიფაანალის მანძილზე ცეცხლში შენთების მიუხედავად დიდი მოცულობით დარჩება, ის არ მოსწონთ ხოლმე. იმიტომ რომ (ლეჟგნემი ნაუზგრი). ყანაში სარეველა ბალახის მოშორების დაუმავრებლობა იცის თურმეო ანუ სარეველა ბალახის არ გამოლევა იცის თურმე. ამ ხულს ახვევია თურმე ბავშვთა სულები. მოზარდების, ჩვილების, ბავშვების სულები მხოლოდდამხოლოდ ხულს ახვევია, და ამიტომ გვჩვევია, რომ ლიფაანალიში ხულზე აუცილებლად ვანთებთ სანთელს, აქვე ვდებთ სამ პატარა სეფისკვერს (სემი პიტულდს), სხვადასხვა ხილს, რძეს (რძეუკას) ვდგამთ ჭიქით, ბავშვების სათამაშოებს, თოჯინებს, სხვა რამეებსაც, რასაც გაერთობიან ბავშვები. ხულთან ლიფანე წესად გვაქვს მაშინ, როცა ვაკურთხებთ (ჩაბდარს) დანარჩენ ტაბლებს, კერიასთან ბავშვებს, როგორც წესი, რძით შეუნდობენ ხოლმე, რძითვე აკურთხებენ ხულის ტაბლას. | |
| დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე ქეთევან მარგიანმა | |
| თემი: | მულახის თემი | |
| სოფელი: | ჟამუში | |
| ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
| წელი: | 1946 | |
| მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
| ზომები: | 20სმ × 17სმ | |
| მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
| დაზიანებები: | ||
| თეგები: | ზომხალოცვარიტუალისაქონელისემიპიტულდსეფისკვერიხიცი ძუნე ბამბღუხული | |
სხვა გვერდები:
ამავე ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
ლილაშუნე
22/02 „ლილìშუნე“ 07/03 ხატიცხოვლობიდან პირველი შაბათი დღე არის ლილაშუნე (თე...
ტარიჯმაშის დღესასწაული (გვ.5)
მოცემულია ტარიჭაბუგვის // taritabűgv// tabgom-ის სახელით ცნობილი, აღდგომის შემდ...
ლალხორი
ლალხორი ეწოდება ოქტომბრის პირველ კვირას. ამ დღეს ყველა ღმერთს ეწირებოდა ლემზირებ...
ლიმერიე, ლინშდექურე (გვ.1)
ლიმერიე 15 აგვისტო. ახალი კარგი მოსავლისთვის სახლში გამომცხვარი პურების შეწირვის...
იარნესგა (გვ.2.)
ქრისტეს შობასა და ზომხას შორის პერიოდს ჰქვია ÎêრნეÎსგა. ამ კვირაში უქმეა, მუშა...
კუდიანების, ჭინკების, სატანების კვირა, ქაჯობა, მისნობა
კუდიანების, ჭინკების, სატანების კვირაში, ორშაბათ დღეს კარებში ეკლები უნდა ...
ლამპარობა (ლაჰილი. გვ.1.)
20/01 ლიმპარიშ დეშდი ლêდეღ 02/02 ლიმპარობის ორშაბათს ლაჰილელების ერთი ჯგუფი სოფ...
ხვალმობა (გვ.1.)
ხვალმობა ყოველთვის ხუთშაბათსაა. დილით, ახალგათენებულზე ადგებიან. პირველად პატარა...
ლამპრობა (გვ.1.)
მეისარაბის მეორე დღეს ჰქვია ლიმპარი. ლამპარს ვანთებთ ყველა მამაკაცი და მიგვაქვს ...
ისგლილჩალ (გვ.2.)
ლილაშუნედან ისგლინჩალამდე არის ერთი კვირა და სამი დღე. ისგლინჩაალის დღეს...
უფლიშის დღესასწაული (გვ.2.)
უფლიში ლიფხჟìლ გოცობის მერე, როცა დაგვიმთავრდება ლასკარის ხარჯი, ფქვილი და ხარი...
ჰჷლიშიერი (გვ.5)
თოთობი -ჰჷლიშიერ-ის ორშაბათი, რომლის დროსაც სრულდება ქალების საიდუმლო ლოცვა, რო...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
ცეცხლის საჩხრეკი ორთითა
ცეცხლის საჩხრეკი ორთითა ...
დაკრძალვა იფარის თემში
დაკრძალვა იფარის თემში, სოფ. ნაკიფარში.ფოტოზე აღბეჭდილია სოფ. ნაკიფარის ეკლესია,...
დღესასწაული აღბა-ლაღრალ მულახში
აღბა-ლაღრალის დღესასწაული, საქმისაი ფალოსით და ჯოხით...
სულის მოსახსენებელ დღეებში არყის სმა ეზოში მდგარ საერთო სათლიდან
მიცვალებულის სულის მოსახსენებლად წლისთავზე (სურვილის მიხედვით) არაყის სმა ეზოში ...
ხიდი მდ. ენგურზე
ფოტოზე მოცემულია ხიდი მდ. ენგურზე ...
დღესასწაული აღბალაღრალი
სცენები აღბალაღრალის დღესასწაულიდან, საქმისაი ფალოსით, ნიღბით, ,,იარაღით" თავის ...
ქალების ქვევით ვედრება- ჩუბავ ლიმზირ
ქალების ქვევით ვედრების რიტუალი - ჩუბავ ლიმზირ, ჯგირანის სალოცავის შიგნით ...
წლისთავის სუფრის კურთხევა
წლისთავზე გარდაცვლილი ქალისთვის სუფრის კურთხევა მღვდლის მიერ...
არყის ხისგან სამამაკაცო ლამპრების დამზადება მიცვალებულთა სულების მობრძანების დღეს
არყის ხისგან სამამაკაცო ლამპრების დამზადება მიცვალებულთა სულების მობრძანების დღ...
მულახელები
ქალები, ბავშვები და მამაკაცები მულახის თემიდან...
გარდაცვალებიდან ორმოცის აღსანიშნავი საკურთხი სუფრა და გარდაცვლილის ნიშანი
მიცვალებულის სულის მოსახსენებელი საკურთხი სუფრა გარდაცვალებიდან მეორმოცე დღეს, მ...
დიდების რიტუალი გარდაცვლილ სულთა გაცილების დღეს ლიფანალის დასრუებისას
ოჯახების დიდების რიტუალით დავლა სულების წასვლის დღეს (ლიფანალის დასრულებისას)....