| ტიპი: | ხელნაწერი | |
|---|---|---|
| დასახელება: | ზომხა-ახალი წლის ტრადიციები სვანეთში (გვ.2.) | |
| დასახელება (ორიგ.): | ზომხა | |
| ავტორისეული აღწერა: | მასალები ჩაწერილია მულახის თემის სოფ. ჟამუშში მთხრობელი: რაჟდენ ქალდანი 1946 წ. | |
| შინაარსი: | თუკი გამოლევისა შეეშინდებათ (ხული ბოლომდე არ დაიწვასო), მაშინ გამოიღებენ და შგილში შეინახავენ ანუ მიცვალებულების სულების გაბრძანების (ლიჰლომალის) დილამდე. ლიჰლომალის ამ ხულს წავიღებთ ტაბლასთან ერთად ეზოში (ჰაგამში ) და ტაბლის, სუფრის ლიფანეს და კურთხევის მერე ამბობენ: „ ჩვენს მიცვალებულებს (მეცლაბუს) კარგი ფეხიმც დაგეტოვებინოთ. ხულის ნამწვავს, თუნდათ პატარა ნახშირს შევინახავთ ან ხვალჩაბში ( ხუალ–ჩაბისგა ) ან კედელში გაეთებულ პატარა უჯრაში, თაროში (სანაიში). მერე როცა ყანებში ნაკელის გატანას ვიწყებთ, მაშინ ნაკელთან ერთად ჩავაგდებთ სავ–ჩავ – ში და გავიტანთ ხოლმე ყანაში. როგორც ამბობენ, კარგი მოსავალი იცის თურმე ხნულში ხულის ნამწვავის შერევამ. თუკი ხული მთელი ლიფაანალის მანძილზე ცეცხლში შენთების მიუხედავად დიდი მოცულობით დარჩება, ის არ მოსწონთ ხოლმე. იმიტომ რომ (ლეჟგნემი ნაუზგრი). ყანაში სარეველა ბალახის მოშორების დაუმავრებლობა იცის თურმეო ანუ სარეველა ბალახის არ გამოლევა იცის თურმე. ამ ხულს ახვევია თურმე ბავშვთა სულები. მოზარდების, ჩვილების, ბავშვების სულები მხოლოდდამხოლოდ ხულს ახვევია, და ამიტომ გვჩვევია, რომ ლიფაანალიში ხულზე აუცილებლად ვანთებთ სანთელს, აქვე ვდებთ სამ პატარა სეფისკვერს (სემი პიტულდს), სხვადასხვა ხილს, რძეს (რძეუკას) ვდგამთ ჭიქით, ბავშვების სათამაშოებს, თოჯინებს, სხვა რამეებსაც, რასაც გაერთობიან ბავშვები. ხულთან ლიფანე წესად გვაქვს მაშინ, როცა ვაკურთხებთ (ჩაბდარს) დანარჩენ ტაბლებს, კერიასთან ბავშვებს, როგორც წესი, რძით შეუნდობენ ხოლმე, რძითვე აკურთხებენ ხულის ტაბლას. | |
| დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე ქეთევან მარგიანმა | |
| თემი: | მულახის თემი | |
| სოფელი: | ჟამუში | |
| ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
| წელი: | 1946 | |
| მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
| ზომები: | 20სმ × 17სმ | |
| მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
| დაზიანებები: | ||
| თეგები: | ზომხალოცვარიტუალისაქონელისემიპიტულდსეფისკვერიხიცი ძუნე ბამბღუხული | |
სხვა გვერდები:
ამავე ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
აღდგომა (თანაფ) (გვ.2.)
ამის მერე შედიან ეკლესიაში, მაშინ მღვდელი ამბობს: „ქრისდე აღსდგა!“ მრევლი (...
ლიმქელდი
მერე ხუთშაბათს ლიმქèლდია და ყველა იქ მიდის ლახუშდში სალადბაშოდ - ოჯახიდან თითო ქ...
ყველიერის სამშაბათი
მეორე დღეს, ყველიერის სამშაბათს, მოსაკითხის მიტანაა: არაყი მიაქვს მოსაკითხად მა...
ხადობ (გვ.1)
აღწერილია ხადობის დღეს მუცლის სალოცავი რიტუალის ჩატარების წესები. ხადობის ლამარი...
ლიჯგრი დოშდიშ
ახლა, მეორე დღეს, „ლიჯგრი დოშდიშ“ ჰქვია. იმ დღეს ჩავალთ ჯგèრაგში. სასაფლაოებზე ...
ლიფანაალი-ადგომ (გვ.1.)
ადგომი არის ნაახალწლევს ხუთი დრე რომ გავა მაშინ. ადგომი ისე უქმე არ ა...
„უბნა კçეცნა ლიკედ“
„უბნა კçეცნა ლიკედ“ როცა ხორბლის მარაგს პირველად ვიწყებთ, მაშინ დიასახლისი გავა ...
ტარიჯმაშის დღესასწაული (გვ. 7)
მოცემულია ტარიჭაბუგვის // taritabűgv// tabgom-ის სახელით ცნობილი, აღდგომის შემდ...
მეისრაბი (გვ.3.)
18/01 მეÎსარაბ 31/01 მეორე დღეს, შაბათს, დილით, ღამე, ერთი საათი რომ იქნება ...
ჭაბგობ
02/04 ჭêბგობ 15/04 მერე, ოთხშაბათს, ჭაბგობ ჰქვია. უქმე გვაქვს „ჭაბიკç“ - ის სა...
ლიხვდიში, ხოლა ჯიმააშ (გვ2)
ლიხვდიშის დღისთვის ქალები თარგლეზერის ქვაბში ხდიან არაყს. აცხობენ ყველიანებს და...
ყორლიკრალი-კარის გაღება (გვ.2.)
სათითაოდ დაუყენებენ სამ სეფისკვერს (ტაფ ლემზირს). ამის გარდა აცხობენ ერთ...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
მოსახსენებელი სუფრები საფლავებზე მარიამობა დღეს
საკურთხი სუფრები საფლავებზე მარიამობა ( ლიმერიე) დღეს. ...
ხის ჯამი
ხის ჯამი ...
მიცვალებულების სულების გამასპინძლება ლიფანალის დღეებში
გარდაცვლილთა სულების მიღება-გამასპინძლება "ლიფანალის" დღეებში...
ტაბლა კუბოსთან, გარდაცვლილი ქალის საყვარელი ნივთებით ლატალი
მაგიდა გარდაცვლილის თავთან; გარდაცვლილის საყვარელი საყოფაცხოვრებო ნივთებით და ...
გარდაცვალებიდან ორმოცის აღსანიშნავი საკურთხი სუფრა და გარდაცვლილის ნიშანი
მიცვალებულის სულის მოსახსენებელი საკურთხი სუფრა გარდაცვალებიდან მეორმოცე დღეს, მ...
საფუარის დასაყენებელი ხის კასრი
საფუარის დასაყენებელი ხის კასრი ...
ქელეხის სუფრა სასაფლაოზე
ქელეხის სუფრა ლატალის თემში, ეზოში სატრაპეზოდ სხედან მამაკაცები, ქალები და ბავშვ...
მულახი
ფოტოზე მოცემულია მულახის თემის ტერიტორია...
გარდაცვლილის სულის მოსახსენიებელი სუფრა
გარდაცვლილის სულის მოსახსენიებლად გარეთ გაშლილი სუფრები...
ქალების სალოცავი ჯგერან
ბეჩოს თემის ქალების სალოცავი ჯგერან, რომელშიც ინახება ნაყოფიერების (მომტანი) ქვე...