| ტიპი: | ხელნაწერი | |
|---|---|---|
| დასახელება: | ზომხა-ახალი წლის ტრადიციები სვანეთში (გვ.1.) | |
| დასახელება (ორიგ.): | ზომხა | |
| ავტორისეული აღწერა: | ||
| შინაარსი: | ახალი წლის ღამეს გვჩვევია ხულის მოტანა სახლში სარკმელების და ფანჯრების დახურვის შემდეგ, სარიტუალო პურების ცხობის პერიოდში. ხული ეს არის არყის ხის მოკლე ტოტი, ნაჭერი. სახლში შემოტანისას ხულზე ხელი აქვს მოკიდბული ორ ადამიანს: ერთს წინ, თავში, მეორეს კი – ბოლოში. ხულზე დასვამენ, წამოასკუპებენ ხოლმე ერთ ბიჭს. ხულს ზედ წამომჯდარ ბიჭთან ერთად სახლს სამჯერ ირგვლივ, შემოატარებენ მარჯვენა მიმართულებით. სახლში მყოფები და ხულის შემმომტანები ამ დროს ამბობენ: „ხიცი–ძუნუ ბამბღუ“, და ამ ფრაზებს იმეორებენ, ვიდრე სამჯერ კერიას ირგვლივ არ შემოუვლიან წრეზე, მიარჯვენა მხარის მიმართულებით. ამ დროს ბავშვს (ბიჭს) პწკენენ და (თიგრებსაც ) აძგერებენ ხოლმე. სამჯერ კერიის ირგვლივ შემოვლა რომ დასრულდება, ბიჭს დავსვამთ კერიასთან, ხულს ჩამოვიღებთ ხოლმე მხრებიდან და შევუნთებთ ხოლმე კერიის ქვეშ ან შუაცეცხლის გვერდზე დავდებთ. ხულის ჩამოღების მერე კერიის სიახლოვეს შემოგვყავს პატარა თეთრი ვერძი, რომელსაც მატყლს ვაწიწკნით; ამ მატყლს ვდებთ ხულზე, ზედ გადავუსვამთ ხოლმე ცომს (ცომუკას! კნინ. ფორმა). ავიღებთ დანას. და დანის წვერით ვჩხვლეტთ ცომზეც და მატყლზეც და თან გავიძახით: „ხარი, ხარი, ხარი“, „ძროხა, ძროხა,ძროხა“, „ცხვარი, ცხვარი, ცხვარი“, „თხა, თხა, თხა“, „ცხენი, ცხენი, ცხენი“... და ასე ჩამოთვლიან საქონელს და სულდგმულს ყველას. მოსავლის და ჭირნახულის ჩამოთვლა კი წესი არ არის. ამ სულდგმულს იმიტომ ჩამოთვლიან ამდენჯერ, რომ საქონლის სიმრავლე იცისო და ამიტომაც ამბობენ ბევრჯერ. ეს ხული უკვე სულ შენთებულია ხოლმე ცეცხლში ლიფანალის დამთავრებამდე. | |
| დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე ქეთევან მარგიანმა | |
| თემი: | მულახის თემი | |
| სოფელი: | ჟამუში | |
| ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
| წელი: | 1946 | |
| მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
| ზომები: | 20სმ × 17სმ | |
| მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
| დაზიანებები: | ||
| თეგები: | ზომხალოცვარიტუალისაქონელისემიპიტულდსეფისკვერიხიცი ძუნე ბამბღუხული | |
სხვა გვერდები:
ამავე ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
სიკობ
07/04 სიკçობ 20/04 მეორე დღეს ჰქვია „სიკობ“ იმ დღეს კაცები ერთ - ერთი ოჯახიდან...
ლიფანაალი ადგომ (გვ.1.)
ლიფანალის პირველ დღეს ჰქვია ადგომ. ადგომ ყოველთვის არის იანვრის ხუთში. იმ დღეს ა...
ლითოდრი (გვ.5.)
# 16 შინ თავთავიანთ სახლებში წავლენ. ლითოდრი დღეს „ცხენებს დააცხობენ“ ხ...
ლიâდçში// ლიქçრეში (გვ.2.)
მერე, კვირა დღეს ჰქვია ლიâდუში. ამ დღეს გირგვლიანები, სტეფლიანები და თამლიანები ...
ლალხორ საფტინ
შაბათს საღამოს სულები ლალხორში მიდიêნ. მაშინ სკამზე და ბანდარზე დასხდომა შეუძლია...
ზომხა-ახალი წლის დღესასწაული სვანეთში (გვ.2.)
უკან ხარს ვინც მისდევს წკეპლით და ძახილით, ვედროთი წყალი მიაქვს ამას. ...
ცუდი ოთხშაბათი
ცუდი ოთხსაბათი არის ასეთივე, როგორც ცუდი პარასკევი. იმ დღეს არ შეიძლება ს...
ლიფანაალი-ადგომ (გვ.2.)
იქ, იმ ფიჩქთან ხოფანეხ, ბავშვების სული ამ სკამტაბლასთან მოიხსენებენ. მერე ...
ბერიკაობა-ყეენობა (აღბალაღრალი) (გვ.4.)
გუნუაანთ ჩამეგიანთა ერთ–ერთი წინაპარი (ხოშა) დაჭერილი ყოფილა კ...
ლიჰლომალი (გვ.3)
სრულდება ტაბლაობა (ჩუ იტბგალხ ) და ამის შემდგომ უკვე იწყებენ მხიარულებას დ...
აია
ისგლინჩაალის მერე პირველ კვირადღეს აია (ა) ჰქვია. იმ დღისთვის ხორბლის ფქ...
იარნესგა (გვ.1.)
ქრისტეს შობასა და ზომხას შორის პერიოდს ჰქვია ÎêრნეÎსგა. ამ კვირაში უქმეა, მუშა...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
ქელეხის სუფრა სასაფლაოზე
ქელეხის სუფრა ლატალის თემში, ეზოში სატრაპეზოდ სხედან მამაკაცები, ქალები და ბავშვ...
სვანი მონადირე ბათლომ ნავერიანი მულახის თემის სოფ. ჟაბეშიდან
ფოტოზე გამოსახულია მონადირე ბათლომ ნავერიანი, იარაღით და მთაში სასიარულო ჯოხით ...
ტაბლა კუბოსთან, გარდაცვლილი ქალის საყვარელი ნივთებით ლატალი
მაგიდა გარდაცვლილის თავთან; გარდაცვლილის საყვარელი საყოფაცხოვრებო ნივთებით და ...
ხის მორისგან გამოთლილი წყლის ჭურჭელი
ხის მორისგან გამოთლილი წყლის ჭურჭელი ...
მარიამობა (ლიმირიე) მულახში
მარიამობა მულახში...
მულახი
ფოტოზე მოცემულია მულახის თემის ტერიტორია...
მიცვალებულის მოსახსენებელი დღე - ლაგუან
მიცვალებულის მოსახსენებელი დღე ლაგუან, გარდაცვლილის შემოსილი და იარაღასხმული მამ...
ქალების სალოცავი ჯგირან
ქალების სალოცავი ჯგირან სოფ. ჟამუშში, მულახის საზოგადოება ...
ახალი გარდაცვლილის საფლავზე ტანსცმლის მიტანა, საფლავზე გაშლა და საფლავის კურთხევა
ლიმერიეს დღეს მღვდლის მიერ არყის მიწაზე ლიბაცია და სასაფლაოზე მიტანილი სანოვაგის...
მიცვალებულების სულების გამასპინძლება ლიფანალის დღეებში
გარდაცვლილთა სულების მიღება-გამასპინძლება "ლიფანალის" დღეებში...
ქალების სალოცავი ჯგერან
ბეჩოს თემის ქალების სალოცავი ჯგერან, რომელშიც ინახება ნაყოფიერების (მომტანი) ქვე...