| ტიპი: | ხელნაწერი | |
|---|---|---|
| დასახელება: | ზომხა-ახალი წლის ტრადიციები სვანეთში (გვ.1.) | |
| დასახელება (ორიგ.): | ზომხა | |
| ავტორისეული აღწერა: | ||
| შინაარსი: | ახალი წლის ღამეს გვჩვევია ხულის მოტანა სახლში სარკმელების და ფანჯრების დახურვის შემდეგ, სარიტუალო პურების ცხობის პერიოდში. ხული ეს არის არყის ხის მოკლე ტოტი, ნაჭერი. სახლში შემოტანისას ხულზე ხელი აქვს მოკიდბული ორ ადამიანს: ერთს წინ, თავში, მეორეს კი – ბოლოში. ხულზე დასვამენ, წამოასკუპებენ ხოლმე ერთ ბიჭს. ხულს ზედ წამომჯდარ ბიჭთან ერთად სახლს სამჯერ ირგვლივ, შემოატარებენ მარჯვენა მიმართულებით. სახლში მყოფები და ხულის შემმომტანები ამ დროს ამბობენ: „ხიცი–ძუნუ ბამბღუ“, და ამ ფრაზებს იმეორებენ, ვიდრე სამჯერ კერიას ირგვლივ არ შემოუვლიან წრეზე, მიარჯვენა მხარის მიმართულებით. ამ დროს ბავშვს (ბიჭს) პწკენენ და (თიგრებსაც ) აძგერებენ ხოლმე. სამჯერ კერიის ირგვლივ შემოვლა რომ დასრულდება, ბიჭს დავსვამთ კერიასთან, ხულს ჩამოვიღებთ ხოლმე მხრებიდან და შევუნთებთ ხოლმე კერიის ქვეშ ან შუაცეცხლის გვერდზე დავდებთ. ხულის ჩამოღების მერე კერიის სიახლოვეს შემოგვყავს პატარა თეთრი ვერძი, რომელსაც მატყლს ვაწიწკნით; ამ მატყლს ვდებთ ხულზე, ზედ გადავუსვამთ ხოლმე ცომს (ცომუკას! კნინ. ფორმა). ავიღებთ დანას. და დანის წვერით ვჩხვლეტთ ცომზეც და მატყლზეც და თან გავიძახით: „ხარი, ხარი, ხარი“, „ძროხა, ძროხა,ძროხა“, „ცხვარი, ცხვარი, ცხვარი“, „თხა, თხა, თხა“, „ცხენი, ცხენი, ცხენი“... და ასე ჩამოთვლიან საქონელს და სულდგმულს ყველას. მოსავლის და ჭირნახულის ჩამოთვლა კი წესი არ არის. ამ სულდგმულს იმიტომ ჩამოთვლიან ამდენჯერ, რომ საქონლის სიმრავლე იცისო და ამიტომაც ამბობენ ბევრჯერ. ეს ხული უკვე სულ შენთებულია ხოლმე ცეცხლში ლიფანალის დამთავრებამდე. | |
| დამატებითი ინფორმაცია: | ტექსტი სვანურიდან ქართულ ენაზე ქეთევან მარგიანმა | |
| თემი: | მულახის თემი | |
| სოფელი: | ჟამუში | |
| ტერიტორია: | ზემო სვანეთი | |
| წელი: | 1946 | |
| მასალა: | ქაღალდი, მელანი | |
| ზომები: | 20სმ × 17სმ | |
| მდგომარეობა: | დამაკმაყოფილებელი | |
| დაზიანებები: | ||
| თეგები: | ზომხალოცვარიტუალისაქონელისემიპიტულდსეფისკვერიხიცი ძუნე ბამბღუხული | |
სხვა გვერდები:
ამავე ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
მსგავსი ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
შუშხვამი-ბედობის დღესასწაული სვანეთში (გვ.1.)
ეს გვჩვევია ახალი წლის წინა დღეს. შუშხვამი უქმე არ არის. ისე თუ ...
ბაია
მეორე დღეს ბაია ჰქვია. იმ დღეს, საღამოს, ეკლის მოჭრა გვჩვევია და მათი ფანჯრებზე ...
ლიâდçში// ლიქçრეში (გვ.1.)
მერე, კვირა დღეს ჰქვია ლიâდუში. ამ დღეს გირგვლიანები, სტეფლიანები და თამლიანები ...
ღუეშგე ლიმერიე (გვ.2)
ღუეშე ლიმერიე მარიამობის შემდეგი კვირაა, რომლის დროსაც კარგი მოსავლისთვის იწირე...
ყორლიკრალი-კარის გაღება (გვ.3.)
მამაკაცებს და ბაშვებს და ამათ უკვე საგანგებო სადილს გავუმზადებთ ხოლმე. ...
ლიქვრეში (გვ.6.)
თავთავიანთ სახლებში. სუფრის თავზე მდგომები (მეგნალ) მერიქიფე–მოსამსახურენი კი ...
ლიმქელდი
მერე ხუთშაბათს ლიმქèლდია და ყველა იქ მიდის ლახუშდში სალადბაშოდ - ოჯახიდან თითო ქ...
პარპოლაში (გვ.1)
პარპოლაში დგება 29 ივნისს. ამ დღეს სოფელი საერთო ხარჯით ყიდულობს შესაწირავ საკლა...
ლამპრობა
ლამპრობა (ნამპრობ) ამ ღამეს გვჩვეოდა სეფისკვერების დაცხობა: კაცის სულადობ...
ლიჰლომალი (გვ.2)
ცვილის სანთლებს ამატებენ ბევრს და ასე ნელ–ნელა გააქვთ კარში გარე გასასვლე...
თამფა საფტინ
მერე არის შაბათი და ამ დღეს ჰქვია თამფê საფტინ. ამ დღეს გვჩვევია ჯგèრაგში სალადბ...
ლიმერჭლურ
ლიმერჭლურ როცა სათიბს ყველგან მოვთიბავთ, მაშინ „ლიმერჭლურეს“ ვიზამთ ვილოცებით „-...
სხვა ტიპის დოკუმენტები, ამავე ადგილიდან:
სხვა ტიპის დოკუმენტები, რომლებიც ასევე შექმნილია ამავე ადგილებში (მულახის თემი, ჟამუში, ზემო სვანეთი)
მოსახსენებელი სუფრები საფლავებზე მარიამობა დღეს
საკურთხი სუფრები საფლავებზე მარიამობა ( ლიმერიე) დღეს. ...
ხის ჯამი
ხის ჯამი ...
მესტიის თემი. სოფელი ლაღამი
ფოტოზე მოცემულია მესტიის თემი. სოფელი ლაღამი ...
სამეურნეო იარაღები
სამეურნეო იარაღები მარცვლეული კულტურების მოსავლის ასაღებად. კევრი და უღელი, ღვლე...
ქალების სალოცავი ჯგერან
ბეჩოს თემის ქალების სალოცავი ჯგერან, რომელშიც ინახება ნაყოფიერების (მომტანი) ქვე...
სოფელი ჟამუში, მულახის თემი
ფოტოზე აღბეჭდილია რაჟდენ ქალდანის კოშკიანი საცხოვრებელი სახლი, მულახის თემის სოფ...
მოსავლის ასაღები შრომის იარაღები
ნიჩაბი, ფოცხი, თოხი,ხორბლის სახვეტი ნიჩაბი, მცირე ზომის ხის ურო, ტყავის დასამუშა...
მარილის ქვასანაყი
მარილის ქვასანაყი ...
ცეცხლის საჩხრეკი ორთითა
ცეცხლის საჩხრეკი ორთითა ...
დაკრძალვა იფარის თემში
დაკრძალვა იფარის თემში, სოფ. ნაკიფარში.ფოტოზე აღბეჭდილია სოფ. ნაკიფარის ეკლესია,...
სამამაკაცო ლამპრების დაწვა საფლავებზე ლამპრობა დღეს
სამამაკაცო ლამპრების დაწვა საფლავზე ლამპრობაზე ...
მიცვალებულთა სულების მობრძანების დღეს საქალებო ჩირაღდნების გამოთლა არყის ხისგან
ფოტოზე გამოსახულია არყის ხისგან საქალებო ჩირაღდნების -ლამპრების გამოთლა მიცვალებ...